مجله خوراکی ها

فواید و خواص خرما: در روایات اسلامی منسوب به معصومین علیهم‌السلام بر فواید خرما و رطب تاکید شده است. رطب، خرمایی است که هنوز کاملا نرسیده و رنگش هنوز تیره نشده است. از منظر طب سنتی ایرانی، طبع خرما گرم و تر است، اما گونه‌های خشک خرما طبع گرم و خشک دارند. خرما بسیار مغذی است و ویتامین‌ها و مواد معدنی متعددی دارد. در ایران و از جمله در استان‌های کرمان، خوزستان و فارس گونه‌های مختلفی از خرما کشت می‌شوند که خرمای مجول، خرمای دگلت، خرمای مضافتی و خرمای پیارم از آن جمله‌اند. در این مطلب به برخی از فواید و خواص خرما اشاره می‌شود. و چون ظاهرا خرمای مجول و خرمای دگلت در بازارهای جهانی شهرت بیشتری دارند، جدول ارزش غذایی این دو گونه خرما نیز برای نمونه ارائه خواهدشد.

خرما اگر به‌اندازه مصرف شود، نه تنها برای خردسالان و زنان باردار ضرری ندارد، بلکه مفید است.

خرما در غذاها و خوراکی‌های ایرانی

ایرانی‌ها خرما را خام و در برخی مناطق، پخته نیز می‌خورند. از شهد خرما نیز فرآورده‌های مختلفی تهیه می‌شود. برخی از غذاها و خوراکی‌هایی که با خرما تهیه می‌شوند چنین هستند:

• قیساوا (دستور پخت)
• حلوای خرما (دستور پخت)
• نان خرمایی (دستور پخت)
• رنگینک خرما (دستور پخت)
• ترشی خرما (دستور تهیه)
• کلوچه خرمایی (دستور پخت)
• تارت خرما و گردو (دستور پخت)
• ترافل خرما (دستور پخت)

طبع، فواید و خواص خرما در طب سنتی ایرانی

به‌نوشته سایت طبایع، طبع خرما در طب سنتی ایرانی، گرم و تر است اما خرماهای خشک طبع گرم و خشکی دارند. خرما مغذی و چاق‌کننده است، برای شنوایی و بینایی مفید است و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند اما برای افرادی که تب دارند یا سرما خورده‌اند، مضر است و بیماری را تشدید می‌کند. چون طبع خرما گرم است، گرم‌مزاجان و افرادی که به خوردن خرما چندان عادت ندارند، نباید در مصرف آن افراط کنند، زیرا ممکن است به افزایش صفرا و نتیجتا به عوارضی مثل سردرد، چشم‌درد و سوزش گلو منجر شوند. کاهو، سرکه، آب انار و روغن از مصلحات خرما هستند یعنی طبع آن را تعدیل می‌کنند. گفته شده است که افراط در خوردن خرما برای دندان مضر است.

کوتاه درباره فواید و خواص خرما

یافته‌های علمی درباره برخی از فواید و خواص خرما به‌طور خلاصه چنین است:

• خرما سرشار از ترکیبات مقوی گیاهی، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که برای رشد و سلامت انسان ضروری هستند.
• خرمای تازه گوشت نرم و قندهای ساده‌ای مثل فروکتوز و دکستروز دارد. صد گرم خرمای مجول ۲۷۷ کیلوکالری انرژی تولید می‌کند. پس از خوردن خرما، انرژی آن فورا آزاد می‌شود و بدن نیروی از دست‌رفته‌اش را بازمی‌یابد. به‌همین علت معمولا در ماه رمضان روزه را با خرما افطار می‌کنند. در روایات اسلامی نیز افطار کردن با خرما فضیلت بسیاری دارد.
• خرما غنی از فیبر خوراکی است. فیبر کلسترول مضر موجود در روده‌ها را جذب می‌کند و نتیجتاً سطح کلسترول مضر خون را کاهش می‌دهد. لذا خرما غشاء مخاط روده بزرگ را از مواد شیمیایی سرطان‌زا محافظت می‌کند.
• خرما آنتی‌اکسیدان‌های مفیدی موسوم به تانین دارد. تانین‌ها خاصیت ضدعفونی، ضدالتهاب و ضدخونریزی دارند.

خرما ضدسرطان و مفید برای بینایی

• خرما ویتامین آ نیز دارد. ویتامین آ خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و برای سلامت بینایی ضروری است. ضمنا برای سلامت پوست و مخاط نیز سودمند است. طبق برخی پژوهش‌ها مصرف میوه‌های طبیعی غنی از ویتامین‌ آ با سرطان ریه و دهان نیز مقابله می‌کند.
• خرما ماده‌ای موسوم به ژآگزانتین دارد که جذب لکه زرد شبکیه چشم می‌شود. برخی تحقیقات نشان داده‌اند، این ماده مانند سپری، چشم را از پرتوهای فرابنفش محافظت و با عارضه تباهی لکه زرد شبکیه که مخصوصا در سنین پیری رخ می‌دهد مقابله می‌کند.
• خرما منبع خوبی برای تامین آهن است. صد گرم خرما ۰.۹ میلی‌گرم آهن دارد. آهن از اجزای مهم هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون است.
• خرما پتاسیم فراوانی دارد. مثلا صد گرم خرمای مجول ۶۹۶ میلی‌گرم پتاسیم دارد. پتاسیم عنصر مهم سلول‌هاست و به تنظیم نرخ تپش قلب و فشار خون کمک می‌کند. لذا مصرف پتاسیم کافی با حملات قلبی و عروقی و سکته قلبی مقابله می‌کند.
• خرما همچنین مواد معدنی مختلفی مثل کلسیم، منگنز، مس و منیزیم دارد. کلسیم برای استحکام استخوان‌ و دندان، کشش ماهیچه‌‌ای و انعقاد خون و انتقال پیام‌های عصبی ضروری است. منگنز از عوامل مهم در تولید آنزیم انتی‌اکسیدان سوپراکسید دیسموتاس است. مس نیز برای تولید گلبول‌های قرمز خون لازم است و منیزیم در رشد استخوان‌ها نقش مهمی دارد.
• ویتامین کا و ویتامین‌های گروه ب نیز در خرما یافت می‌شوند. خرما پیریدوکسین، نیاسین، اسید پانتوتنیک و ریبوفلاوین دارد. این ویتامین‌ها در سوخت‌وساز کربوهیدرات‌ها، پروتئین و چربی‌ها لازمند. ویتامین کا نیز در سوخت‌وساز استخوان اهمیت دارد و یکی از عوامل متعدد در انعقاد خون است.

جدول ارزش غذایی خرما

این جدول، ارزش غذایی ۱۰۰ گرم خرمای مجول و ۱۰۰ گرم خرما دگلت را نشان می‌دهد.

همان‌گونه که از جدول پیداست، میزان مواد مغذی مختلف در خرمای مجول و دگلت خیلی متفاوت نیست. مثلا خرمای مجول پتاسیم و کلسیم نسبتا بیشتری دارد، ضمنا اندکی ویتامین آ نیز در آن یافت می‌شود. در سوی دیگر، خرمای دگلت برای مثال کالری، پروتئین و فیبر نسبتا بیشتری دارد. اما همانطور که گفته شد، تفاوت آن‌ها بسیار اندک است.

هشدار: حساسیت یا آلرژی به خرما کمتر اتفاق می‌افتد. افرادی که به پالم خرما حساسیت دارند، باید از مصرف آن بپرهیزند.

نگهداری خرما

خرمای خشک یا کم‌رطوبت، در خنکای عادی اتاق و درون ظرف دربسته طوری که هوا وارد آن نشود، تا ماه‌ها سالم می‌ماند. اما خرمای مضافتی که در ایران نیز رایج‌تر است معمولا زودتر فاسد و ترشیده می‌شود و لذا بهتر است زودتر خورده شود.

مقالات مشابه: خواص میوه‌‌ها، سبزی‌ها و خوراکی‌ها